Cách mạng công nghệ 4.0 đưa lại nhiều cơ hội cũng như thách thức với sự phát triển của đất nước nói chung và các doanh nghiệp nói riêng  Thực trạng các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn tỉnh hiện tại đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải hành động mau lẹ hơn, kiên quyết hơn trước cuộc cách mạng này. Một là, nhận thức và sự quan tâm về cuộc Cách mạng công nghiệp 4,0 còn rất mơ hồ, do đó bàng quan chưa có hành động chuẩn bị; Hai là, cơ sở hạ tầng kỹ thuật về công nghệ thông tin còn rất mức độ. Hầu hết thiết bị công nghệ thông tin mới chỉ được sử dụng để lưu trữ thông tin, quảng bá sản phẩm của doanh nghiệp; phần lớn các doanh nghiệp chưa có cán bộ công nghệ thông tin chuyên trách cũng như chưa có phần mềm riêng cho hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp. Công tác bảo mật thông tin của doanh nghiệp chưa được quan tâm; Ba là, năng lực cạnh tranh của cộng đồng doanh nghiệp thể hiện ở các phương diện như quy mô vốn, trình độ lao động, nhất là chủ doanh nghiệp, trình độ thiết bị công nghệ, liên kết chuỗi trong sản xuất - kinh doanh… còn rất hạn chế; Bốn là, quản trị doanh nghiệp vẫn được thực hiện theo tư duy truyền thống. Xây dựng chiến lược xây dựng đổi mới, sáng tạo theo yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vẫn là bài toán chưa có lời giải đối với tất cả các chủ doanh nghiệp.

Một số giải pháp cơ bản nhằm phát triển doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn:

Một là, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 trên cơ sở phát huy tối đa vai trò “bà đỡ” của chính quyền

Thực tế cho thấy, doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân của tỉnh còn mơ hồ, bàng quan trước cách mạng công nghiệp 4.0. Vì vậy, phát huy tối đa vai trò “bà đỡ” của chính quyền đối với doanh nghiệp là giải pháp đầu tiên nhằm nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, từ đó, chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có hiệu quả. Cụ thể:

Phải nhanh chóng quán triệt Nghị quyết số 52-NQ/TW về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào cuộc sống;  Phải đổi mới công tác tuyền truyền về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0: Tuyên truyền không chỉ thông qua hệ thống thông tin truyền thông báo, đài mà cần thiết phải tuyên truyền theo chuyên đề với tài liệu được xây dựng phù hợp, phải được thực hiện đồng bộ gắn với các chương trình khuyến công và khuyến nông của địa phương;  Phải làm cho cả hệ thống chính trị vào cuộc; cần đưa nội dung đánh giá hoạt động của công tác tuyên truyền và mức độ tham gia vào cách mạng công nghiệp 4.0 của cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh vào nội dung báo cáo hàng năm của các cấp chính quyền.

Doanh nghiệp tư nhân trên địa bàn tỉnh cần phải thay đổi nhận thức, thay đổi mô hình kinh doanh, tổ chức, quản trị và văn hóa kinh doanh, đầu tư cho hệ thống công nghệ thông tin và tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp cần có kỹ năng quản lý nguồn nhân lực đa thế hệ, năng suất lao động cần phải tăng cao hơn. Nguồn nhân lực cần phải am hiểu công nghệ, có khả năng đa nhiệm, tự tin, độc lập, có nhu cầu học hỏi lớn. Trước hết là nhận thức rất rõ về những thời cơ mà doanh nghiệp có được từ cuộc cách mạng này: Cơ hội về hợp tác quốc tế. Đó chính là niềm tin và tình cảm mà bạn bè quốc tế đang dành cho chúng ta. Có lẽ chưa bao giờ mà chúng ta có một vị thế quốc tế như bây giờ, có đối tác chiến lược với tất cả các quốc gia lớn và mạnh trên thế giới, bạn bè năm châu phần lớn đều tin tưởng chúng ta để chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác với nhau; Cơ hội về thị trường. Việt Nam đã trở thành đối tác của hầu hết các tổ chức quốc tế lớn mạnh, của các nước có công nghệ cao bậc nhất thế giới - đó là cơ hội lớn, những điều kiện tuyệt vời để các doanh nghiệp tiếp cận thị trường thế giới một cách trực tiếp; Cơ hội nhờ “lợi thế người đi sau”. Chúng ta có thể được hưởng những thành tựu, tiến bộ khoa học, công nghệ của các quốc gia đi trước đã nghiên cứu, tiếp cận những thành tựu khoa học này mà không phải mất nhiều thời gian nghiên cứu hay cần đến những mối quan hệ phức tạp khác; Lạng Sơn có một đội ngũ lao động trẻ đông đảo, ham học hỏi, tiếp thu nhanh công nghệ mới, là tiền đề quan trọng để tiếp cận và làm chủ các thành quả của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Để tận dụng được cơ hội này, các doanh nghiệp cần tự thân vận động, tăng cường tự học hỏi, nâng cao trình độ, liên tục cập nhật xu hướng và tiến bộ công nghệ, tăng cường công tác đào tạo cho cán bộ nhân viên của mình bởi chính kiến thức, tri thức sẽ giúp doanh nghiệp mở ra cánh cửa để hòa vào thế giới

Hội nhập và cách mạng công nghiệp 4.0 như con tàu mà ai lên sớm sẽ có lợi thế cạnh tranh và vị thế mới. Doanh nghiệp cần định vị lại thương hiệu, uy tín của mình trên thương trường để nâng cao năng lực quản trị. Các doanh nghiệp, nhà cung cấp dịch vụ cần chủ động hợp tác, kết nối để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực. Điều quan trọng là thay đổi văn hóa và mô hình quản lý kinh doanh; cam kết nhất quán với đối tác; quản lý rủi ro kinh doanh số.

  Hai là, Doanh nghiệp cần tích cực, chủ động trong xây dựng chiến lược kinh doanh, chuẩn bị hạ tầng công nghệ thông tin

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 với quy mô và tốc độ lan tỏa theo cấp số mũ đã làm đảo lộn mọi mặt đời sống xã hội, trong đó có hoạt động của doanh nghiệp.

Đề nắm bắt được cơ hội cũng như giảm thiểu được những tác động tiêu cực do cách mạng công nghiệp 4.0 đưa lại, doanh nghiệp phải tích cực, chủ động dự báo tình hình, đánh giá được những thuận lợi, khó khăn của mình, từ đó chuẩn bị được chiến lược kinh doanh đổi mới cũng như hạ tầng công nghệ thông tin trong nội bộ doanh nghiệp.

- Về chiến lược kinh doanh:

Để thành công, không thể lúc nào doanh nghiệp cũng dựa vào khả năng "bẩm sinh", phát triển một cách tự phát mà phải đưa ra được những chiến lược phù hợp với doanh nghiệp mình để bắt kịp với xu hướng mới. Đặc biệt trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt các doanh nghiệp vào môi trường siêu cạnh tranh, phát triển với tốc độ chóng mặt, thay đổi từng ngày, tạo ra những thách thức chưa từng có trong lịch sử. Do vậy, để phát huy tốt nhất các cơ hội, hạn chế thấp nhất các tác động tiêu cực của cuộc cách mạng này, doanh nghiệp phải có một chiến lược tiếp cận hợp lý để có thể nắm bắt cơ hội cải thiện vị thế.

Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cần nhất sự chủ động và sáng tạo. Việc xây dựng chiến lược trong thời điểm hiện nay là một việc khó nhưng nếu không xây dựng chiến lược khó có thể hiểu đúng và đi đúng. Doanh nghiệp của tỉnh hiện nay cần nhanh chóng xây dựng chiến lược và kế hoạch áp dụng công nghệ để giải quyết các bài toán kinh doanh, sản xuất, còn nếu chờ đợi công nghệ hoàn thiện thì sẽ là quá muộn để kịp thay đổi.

Để có được chiến lược tốt, các nhà quản trị doanh nghiệp cần định vị đúng mình đang ở đâu, từ đó xác định nguồn lực, xác định chiến lược phát triển phù hợp. Thực tế cũng cho thấy, khi hoạch định chiến lược, các nhà quản trị thường dễ vấp phải 3 thất bại sau: Nguồn lực bé mà đưa ra mục tiêu lớn; nguồn lực phù hợp nhưng không có chiến lược và mục tiêu phù hợp hoặc không bản lĩnh và không hành động. Chiến lược phải xuất phát từ nguồn lực. Tuy nhiên, cần nhận thức, cuộc cách mạng này cho phép người ta dựa vào sức mạnh của nguồn lực trí tuệ. Nguồn lực mang tính vật chất chỉ chiếm khoảng 25% trong khi nguồn lực trí tuệ chiếm tới 75% vì thực tế có những mô hình kinh doanh kiểu mới như công ty vận tải không có một chiếc xe, công ty lữ hành du lịch không hề có khách sạn, nhà hàng…

- Về hạ tầng công nghệ thông tin trong nội bộ doanh nghiệp

Cách mạng công nghiệp 4.0 được hình thành từ sự phát triển mạnh mẽ của các công nghệ số, vì vậy, công nghệ thông tin là mắt xích có vai trò rất quan trọng của cuộc cách mạng này. Bất kể còn tranh cãi về sự trưởng thành đến độ tinh vi và phức tạp của công nghệ phần cứng, phần mềm kết hợp với trí tuệ nhân tạo và người máy, hình thành một cuộc cách mạng công nghiệp mới thì các nhà kinh tế và công nghệ trên thế giới đều đồng tình rằng, công nghệ thông tin sẽ tạo ra “những điều chưa từng có” ảnh hưởng sâu rộng tới kinh tế, xã hội. Nó không chỉ thay đổi cách chúng ta làm mà thay đổi chính bản thân chúng ta. Như vậy, xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin (bao gồm phần cứng và phần mềm) là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp hòa nhập vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mưu cầu sự phát triển.

Doanh nghiệp khu vực kinh tế tư nhân của tỉnh 100% doanh nghiệp đã sử dụng máy tính kết nối internet phục vụ cho hoạt động của doanh nghiệp, nhưng hiệu suất khai thác thật sự chưa cao, hầu hết không có cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin cũng như những phần mềm chuyên gia, công tác bảo mật, an ninh thông tin… vẫn hoàn toàn là khoảng trống. Chính vì vậy, thời gian tới, cộng đồng doanh nghiệp phải tập trung đầu tư nâng cao trình độ mọi mặt đối với hạ tầng công nghệ thông tin trong nội bộ doanh nghiệp.

Ba là, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp

* Về vốn:

Một khó khăn đang là trở ngại cho các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân ở tỉnh muốn hòa nhập với cuộc cách mạng 4.0, đó là hiện nay, số doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ chiếm số lượng lớn và trong đó còn nhiều doanh nghiệp vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu. Nguyên nhân chính là do họ thiếu tiềm lực về tài chính. Vì muốn ứng dụng khoa học- công nghệ hiện đại buộc doanh nghiệp phải có vốn để đầu tư máy móc mới, đào tạo nhân lực và làm chủ được công nghệ. Trong hội nhập, đây là bài toán khó đòi hỏi các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ phải tìm cách để hóa giải, nếu không rất dễ bị đào thải ra khỏi sân chơi quốc tế.

Tăng cường độ sâu vốn và công nghệ là điểm mấu chốt, tỉ lệ thuận với kết quả năng suất lao động quốc gia. Các doanh nghiệp nói chung đều hiểu rõ được lợi ích khi đầu tư công nghệ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm nhưng lại thường gặp khó khăn về vốn. Để giải bài toán về vốn, các doanh nghiệp tư nhân cần chú ý những vấn đề sau:

+ Tranh thủ các chính sách về vốn hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.

+ Ngoài nguồn vốn vay trực tiếp từ các ngân hàng, doanh nghiệp có thể tìm thêm nguồn vốn từ các quỹ ưu đãi, kêu gọi góp vốn để đầu tư (Muốn làm được những điều trên, doanh nghiệp có phương án sản xuất tốt).

+ Sử dụng vốn có chiều sâu, dành cho những thiết bị có năng suất cao, đồng thời phải nâng cao trình độ quản lí, thúc đẩy hoạt động cải tiến năng suất trong doanh nghiệp.

* Về khoa học công nghệ:

Cần tiến hành rà soát, phân loại chính xác hiện trạng công nghệ của các doanh nghiệp, xem xét nhu cầu đổi mới công nghệ của ngành, lĩnh vực sản xuất hàng hóa có lợi thế cạnh tranh quốc gia và của chính bản thân doanh nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ có trình độ cao, hiện đại vào sản xuất kinh doanh và việc đầu tư cho đổi mới công nghệ và tiến tới sáng tạo công nghệ sẽ quyết định sức cạnh tranh của doanh nghiệp. /.                                                             

ThS. Lê Thị Thảo

Khoa Lý luận cơ sở