Với những tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra thách thức ngành giáo dục nói chung và trong giáo dục lý luận chính trị ở các trường chính trị nói riêng. Đặc biệt, là trước những diễn biến khó lường của dịch bệnh và những diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid - 19 trong thời gian qua  thì giải pháp dạy học trực tuyến là giải pháp cần phải thực hiện. Trước yêu cầu đó, Trường chính trị Hoàng Văn Thụ tỉnh Lạng Sơn đã chuyển từ dạy học trực tiếp sang trực tuyến để bảo đảm an toàn, đồng thời hoàn thành chương trình, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đã đề ra. Thực hiện Công văn số 494-CV/HVCTQG, ngày 13/5/2021 của Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh về việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến tại các trường chính trị cấp tỉnh; Thông báo số 521-TB/VPTU, ngày 28/5/2021 của Văn phòng Tỉnh ủy về ý kiến chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy về Tờ trình số 309-TTr/BTCTU, ngày 27/5/2021 của Ban Tổ chức Tỉnh ủy đồng ý chủ trương tổ chức đào tạo, bồi dưỡng bằng hình thức trực tuyến; Kế hoạch số 18-KH/TCT, ngày 25/5/2021 của Trường Chính trị Hoàng Văn Thụ về tổ chức đào tạo, bồi dưỡng bằng hình thức trực tuyến, bắt đầu từ tháng 5/2021, Lãnh đạo trường đã chủ động chuyển từ hình thức dạy học trực tiếp sang dạy trực tuyến. Hình thức đào tạo bồi dưỡng trực tuyến được nhà trường triển khai một cách linh hoạt, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học, giảm số giờ trên lớp học truyền thống, phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu và đáp ứng nhu cầu học tập mọi lúc, mọi nơi của người học. Nhờ chuyển từ dạy trực tiếp sang trực tuyến nên dù trong điều kiện dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, song Trường Chính trị Hoàng Văn Thụ tỉnh Lạng Sơn vẫn bảo đảm tiến độ đào tạo, bồi dưỡng theo kế hoạch đề ra.

Như vậy, từ khi dịch bệnh Covid -19 bùng nổ, nhà trường phải dừng các lớp đào tạo, bồi dưỡng hơn 1 năm. Kế hoạch các lớp đào tạo, bồi dưỡng bị thay đổi và kéo dài. Tuy nhiên sau một thời gian thực hành và thử nghiệm, Trường đã tổ chức giảng dạy trực tuyến tại tất cả các lớp đào tạo, bồi dưỡng. Việc tổ chức đào tạo, bồi dưỡng bằng hình thức trực tuyến là thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin (phần mềm Microsoft Teams) trong giảng dạy theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước và xu hướng đào tạo, bồi dưỡng hiện đại, phù hợp với điều kiện hiện nay, góp phần thực hiện mục tiêu kép vừa thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, vừa đáp ứng các quy định về phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Việc ứng dụng phần mềm Microsoft Teams với các chức năng nghe, nhìn, theo dõi bài giảng, đối thoại trực tuyến, tương tác cả âm thanh, hình ảnh giữa giảng viên với học viên, bên cạnh đó, một việc tưởng như khó khăn là làm việc nhóm cũng có thể thực hiện được qua phương thức đào tạo này; phương thức này có thể cho phép sử dụng hầu như tất cả những phương tiện và kỹ thuật dạy học truyền thống.

Bên cạnh những kết quả đạt được còn một số hạn chế như: Một số quy định trong Quy chế về tổ chức giảng dạy, quản lý đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến khó thực hiện như: Quy định học viên khi học phải mở camera ghi hình ảnh cá nhân, việc quản lý học viên bằng hình ảnh camera trên màn hình của giảng viên,… do màn hình nhỏ, chủ yếu sử dụng bằng máy tính xách tay; quá trình tổ chức thực hiện gặp khó khăn về sự tương tác giữa giảng viên và học viên do mới tiếp cận và sử dụng lần đầù. Nhà trường chưa ứng dụng được các tính năng có sẵn của phần mềm Microsoft Teams như: kiểm tra đánh giá học tập của học viên ngay trên ứng dụng thông qua đề kiểm tra trắc nghiệm khách quan, học viên chưa truy cập, khai thác tài liệu vì vậy đã ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy của nhà trường trong thời gian qua.

Trong giai đoạn hiện nay tình hình dịch bệnh được kiểm soát và Học viên chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh ban hành quyết định 8679-QĐ/HVCTQG ngày 08 tháng 4 năm 2022 Quyết định ban hành quy định đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến của Trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Tại Điều 4 quy chế quy định điều kiện tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến trong trường hợp đào tạo, bồi dưỡng trực tiếp không thực hiện được do thiên tai, dịch bệnh hoặc các trường hợp bất khả kháng khác và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến phải được sự đồng ý của Thường trực tỉnh ủy, Thành ủy trực thuộc Trung ương và của Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Chính vì vậy, để khắc phục những hạn chế trong quá trình giảng dạy trực tuyến ở Trường chính trị Hoàng Văn Thụ tỉnh Lạng Sơn và đáp ứng những yêu cầu trong giai đoạn hiện nay, khắc phục những ảnh hưởng của dịch bệnh, thiên tai để hoạt động đào tạo, bồi dưỡng của nhà trường đảm bảo đúng tiến độ, đạt hiệu quả thì việc nghiên cứu giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến là nhiệm vụ vô cùng quan trọng.

Xuất phát từ thực tiễn quá trình giảng dạy trực tuyến của bản thân và quan quá trình nghiên cứu, khảo sát xin đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến tại Trường chính trị như sau:

Thứ nhất, Đảng ủy, lãnh đạo trường cần quan tâm hơn nữa đến hoạt động giảng dạy trực tuyến tại Trường chính trị Hoàng Văn Thụ.

Đảng ủy, lãnh đạo trường cần chỉ đạo sát sao hơn về công tác kiểm tra, giám sát quá trình giảng dạy trực tuyến. Tạo điều kiện về trang thiết bị, cơ sở hạ tầng phục vụ giảng dạy trực tuyến.

Thứ hai, nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên, học viên về vai trò, tầm quan trọng của việc dạy và học trực tuyến trong giai đoạn hiện nay

Nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên, học viên về vai trò, tầm quan trọng của giảng dạy trực tuyến. Để dạy và học theo hình thức trực tuyến đem lại hiệu quả, từ phía giảng viên và học viên đều cần sự tích cực, chủ động và ý thức tự giác trong quá trình giảng dạy. Về phía học viên, cần xác định rõ mục tiêu tham gia lớp học, tập trung, sắp xếp hợp lý giữa công việc và học tập để tham gia lớp học đúng giờ, hạn chế những công việc cá nhân, chủ động ghi chép nội dung bài giảng, tìm kiếm thông tin ở phần lưu trữ để tiếp thu có hiệu quả nội dung chuyên đề giảng dạy. Từ đó, giảng viên sẽ quan tâm đầu tư khai thác các tính năng của phần mền và quan tâm đến việc soạn giáo án phù hợp với giảng dạy trực tuyến. Học viên sẽ tích cực tham gia học tập với tinh thần trách nhiệm cao

Thứ ba, đội ngũ giảng viên cần kết hợp các phương pháp giảng dạy tích cực và khai thác các tính năng của phần mền trong quá trình giảng dạy

Giảng viên cần sử dụng các chức năng của phần mền Microsoft team như tính năng: Immersive reader giúp dễ dàng đọc các cuộc hội thoại và trò chuyện theo định dạng cá nhân hóa; chức năng Whiteboard hỗ trợ cộng tác trong Microsoft Teams qua một tấm bảng điện tử không giới hạn. Biểu tượng phát biểu ý kiến giúp học viên phát biểu ý kiến mà không làm cản trở đến người khác. Ngoài ra, chế độ Together giúp hiển thị toàn cảnh lớp học theo cách mới để cùng thảo luận và trình bày. Hay giúp việc thảo luận và làm việc nhóm dễ dàng hơn bằng cách chia lớp học thành các nhóm nhỏ trong Microsoft Teams với chức năng phòng chia theo nhóm chức năng đặt câu hỏi trắc nghiệm... tất cả đều có sẵn trong phần mềm Microsoft Teams. Bên cạnh đó cần kết hợp ứng dụng vào quá trình giảng dạy như: kết nối liên kết để điểm danh, trả lời câu hỏi. Giúp sự tương tác giữa học viên và giảng viên đạt hiểu quả cao hơn...

Giảng viên cần chuẩn bị nội dung giáo án điện tử đa dạng và phù hợp với hình thức giảng dạy trực tuyến. Giáo án điện tử dùng để giảng dạy trực tuyến cần tích hợp trong đó nhiều kênh thông tin đa dạng và hữu ích. Việc bổ sung các video, hình ảnh động… góp phần thu hút sự quan tâm và chú ý của học viên đối với bài giảng nhưng vẫn đảm bảo tính Đảng, tính khoa học, tính thực tiễn. Với thời gian giảng dạy trực tuyến hạn chế hơn với lớp học truyền thống, giảng viên cần chọn lọc những nội dung trọng tâm của chuyên đề giảng dạy, tích hợp các nội dung của chuyên đề vào một số nội dung cần chú trọng để bài giảng đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Đồng thời, giảng viên cần đầu tư thời gian và công sức để soạn giáo án điện tử, xây dựng diễn đàn trao đổi thông tin và hệ thống hỗ trợ học viên sau khi kết thúc bài giảng.

Để nâng cao chất lượng giảng dạy theo hình thức trực tuyến cần kết hợp các phương pháp dạy - học tích cực để nâng cao sự tương tác và chủ động của giảng viên, học viên trong quá trình giảng dạy. Việc sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy - học tích cực vào giảng dạy trực tuyến như phương pháp chuyên gia, phương pháp hỏi đáp,… sẽ góp phần khắc phục những hạn chế của phương pháp thuyết trình một chiều, góp phần nâng cao chất lượng bài giảng. Đồng thời, có thể sử dụng các tính năng sẵn có của phần mềm Microsoft Teams như chức năng phòng chia theo nhóm để tổ chức thảo luận trực tuyến như đã trình bày ở trên.

Ngoài ra, trong quá trình giảng dạy trực tuyến, giảng viên cần trực quan hóa nội dung bài giảng, thuyết trình không quá 20 phút, kết hợp giữa thuyết trình với các phương pháp khác như phương pháp phỏng vấn nhanh… để tăng sự tương tác giữa giảng viên và học viên.

Thứ tư, thường xuyên chỉnh sửa, bổ sung quy chế tổ chức giảng dạy, quản lý đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến cho phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Quy chế giảng dạy trực tuyến cần quy định cụ thể hơn về công tác phối hợp giữa giảng viên, giảng viên chủ nhiệm lớp, phòng quản lý đào tạo. Quy định cần yêu cầu 100% học viên bật Camera khi học. Cần lập from điểm danh để xác nhận học viên trên lớp. Phòng đào tạo cần chụp ảnh lớp học để làm ảnh minh chứng với số lượng học viên mà giảng viên lên lớp và giảng viên chủ nhiệm báo cáo để có cơ sở căn cứ xác định số lượng học viên đủ điều kiện dự thi. Trong quá trình giảng dạy giảng viên sẽ có nhận xét về những học viên tích cực phát biểu bài thể hiện trong phiếu báo đủ điều kiện dự thi. Đây là điều kiện để giảng viên chủ nhiệm và Ban cán sự chấm điểm rèn luyện và bình xét thi đua khen thưởng cuối năm

Thứ năm, đổi mới hình thức thi

Đối với hoạt động thi hết môn, bên cạnh viết bài thu hoạch có thể  xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm trên máy, hoặc câu hỏi thi vấn đáp, trên cơ sở các đáp án, các khoa chủ động chia nhóm giảng viên để hỏi thi, lớp chia theo tổ để thi, việc ra câu hỏi trên cơ sở nội dung của giáo trình, các câu hỏi nên tập trung ngắn gọn, chủ yếu hỏi học viên vận dụng vấn đề đó vào thực tiễn như thế nào. Giám thị chủ động bốc thăm hộ học viên qua màn hình. Tuy nhiên, cần tránh trường hợp gian lận, học viên không có thời gian chuẩn bị mà phải trả lời câu hỏi ngay sau khi giám thị thông báo câu hỏi bốc được.

Thứ sáu, đầu tư cơ sở, vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy và học trực tuyến

Nhà trường cần đầu tư kinh phí xây dựng  đồng bộ, phòng học riêng (trang bị máy tính kết nối internet, màn hình lớn, camera, hệ thống âm thanh,…) phục vụ cho công tác giảng dạy trực tuyến; hệ thống đường truyền Internet ổn định đảm bảo hoạt động giảng dạy và học tập.

Học viên cần đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất để tham gia lớp học như: máy tính xách tay, đường truyền mạng ổn đinh, thông suốt trong quá trình học

Từ khi áp dụng hình thức giảng dạy trực tuyến đã góp phần quan trọng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà trường. Thực tế cho thấy, trong mỗi giai đoạn khác nhau, mỗi thời kỳ khác nhau, nhiệm vụ chính trị của Nhà trường có sự đổi mới, phát triển phù hợp với định hướng chính trị của Đảng, nhà nước và của Tỉnh. Đặc biệt với giai đoạn hiện nay và với những diễn biến phức tạp về tình hình dịch bệnh mà chúng ta chưa thể dự báo trước thì việc nghiên cứu tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trực tuyến để nhà trường có thể thích ứng linh hoạt với tình hình mới nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, góp phần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị của nhà trường./.

ThS. Nguyễn Thị Ngọc Ánh

                                                            Phòng QLĐT&NCKH